براي برخي افراد خوردن غذا و خوراكي لذت بخش ترين و جذاب ترين تفريح محسوب مي شود و به دليل همين جذابيت صرف غذا يكي از مهمترين، پرجاذبه ترين و به يادماندني ترين بخش هاي هر سفر است.
غذاهاي شناخته شده و معروف خراسان رضوي و مشهد كم نيستند و هر زائر و مسافري كه تجربه سفر به خطه پر هنر و جذاب خراسان رضوي را داشته است هنوز طعم لذت بخش اين غذاها را به ياد دارد.
ثبت ملي دو غذاي ‘شله مشهدي’ و ‘شيشليك شانديز’ در فهرست آثار معنوي كشور نشانگر پيشينه و تاريخچه طولاني پخت غذاهايي از اين دست در ديار خراسان رضوي است.
شله مشهدي، شيشليك، كباب، ديزي سنگي، ديگچه، كوكوي شيرين، چنگالي، حليم نيشابوري، حليم قوچاني، حليم مشهدي، انواع آش، كباب دنده، چلو ماهيچه و چلوگوشت از ديگر غذاهايي است كه در اين استان بسيار شناخته شده است.
كمتر گردشگر و مسافري است كه به مشهد آمده باشد و به مناطق گردشگري طرقبه و شانديز نرفته و خوردن غذاهايي مانند شيشليك، جوجه، كباب دنده، چلو ماهيچه و چلو گوشت را تجربه نكرده باشد.
تنوع غذايي بسيار فراوان در ايران و به تبع آن خطه خراسان رضوي كه برگرفته از ويژگي هاي طبيعي، آب و هوايي و فرهنگي هر منطقه است ظرفيت بسيار براي جذب گردشگر غذايي ايجاد كرده است.
بايد دانست كه تاثير غذا، خوراك و نوشيدني بر جذب گردشگر به گونه اي است كه هم اكنون غذا را به عنوان يكي از نمادهاي اصلي معرف و نشانه فرهنگ، سنت، خلق و خو و ديدگاه هاي زيستي مردمان هر جامعه مي شناسند و در صورتي كه هدف گردشگران را آشنايي با فرهنگ، سنت و صبغه تاريخي هر خطه بدانيم غذاهاي بومي و محلي مي تواند در اين زمينه ياور و پيام رسان خوبي باشد.
گردشگري خوراك و نوشيدني يا همان food tourism يا food travel از مهمترين اشكال گردشگري است كه نقش مهمي در جذب گردشگر داخلي و البته خارجي دارد.
در اين گزارش به معرفي تعدادي از غذاهاي لذيذ و معروف استان خراسان رضوي مي پردازيم تا بخشي از جاذبه هاي اين استان را در كنار بعد معنوي و زيارتي اين ديار به مسافران نشان دهيم.

* شله مشهدي
شله، يكي از غذاهاي سنتي مشهد است كه به دليل به كاربردن انواع حبوبات در پخت آن ارزش غذايي بسيار دارد.
اين غذا را در مشهد شله مي ‌گويند و قدمت آن احتمالا به دوران قاجار بازمي‌گردد. از آنجايي كه شله غذايي سنگين محسوب مي‌ شود مي‌ توان به‌ عنوان يك غذاي كامل از آن استفاده كرد.
اين غذا در خانواده آش‌ ها قرار دارد و يكي از رايج ‌ترين نذري هايي است كه در مشهد طبخ مي‌شود و شايد بتوان خوشمزه‌ ترين نوع شله را شله مشهدي دانست.
براي تهيه اين غذا به موادي همچون گوشت گوساله، لوبيا رشتي، لوبيا چيتي، لوبيا سفيد، ماش، عدس، بلغور گندم، برنج نيمه، نمك، فلفل قرمز، فلفل سياه، هل، ريشه جوز هندي، زنجبيل و دارچين نياز است.
هر چه گوشت به ‌كار رفته در پخت شله بيشتر باشد غذا خوشمزه ‌تر مي ‌شود. همچنين به دليل وجود حبوبات زياد، طبخ اين نوع شله به زمان زياد نياز دارد.
در حالت اصيل، شله با ريختن مقداري قيمه روي آن و همراه با مقداري نان سنگك، پنير و سبزي عرضه مي‌ شود.
در شهرهاي ديگر استان مانند نيشابور يا قوچان دستور پخت شله اندكي تفاوت دارد.

* شيشليك
شيشليك نوعي كباب و يكي از غذاهاي گران قيمت و سنتي در كشورهاي ايران، شوروي سابق، مغولستان و بخش‌ هايي از اروپاي مركزي محسوب مي‌شود كه در ايران روشهاي پخت مخصوص خود را دارد.
شيشليك شانديز با شهرت جهاني، از ۶ تكه گوشت راسته‌ گوسفندي تهيه مي‌ شود كه طعم فوق العاده ا‌ي دارد.
اين غذا به حدي پر طرفدار و خوشمزه است كه در نقاط بسياري از ايران، رستورانهايي به همين نام تاسيس شده ‌است و اين نوع كباب را با روش طبخ مخصوص شهر شانديز به دست مشتريان مي ‌رسانند.
شيشليك در تمام ايران به روشهاي مختلف پخت مي‌ شود اما در مشهد و شانديز گوشت را به همراه دنده به سيخ مي‌ كشند.
در تهيه كباب بايد نكات بسياري را رعايت كرد تا گوشت آبدار و لذيذ بماند.
گوشت، ماده اصلي براي تهيه اين كباب لذيذ است اما براي ترد كردن و خوشمزه‌ تر كردن آن از ماست، زعفران، آبليمو، روغن و فلفل استفاده مي ‌كنند. ضمن اينكه در كنار آن گوجه فرنگي هم كباب مي ‌كنند.

* آش ماست
آش ماست در سراسر ايران طرفداران بسيار دارد كه در هرنقطه از كشور به شيوه‌ متفاوت پخت مي‌ شود.
اين غذاي ساده و خوشمزه گاهي به ‌عنوان يك غذاي كامل و گاهي به ‌عنوان پيش ‌غذا سرو مي ‌شود. اهالي استان خراسان رضوي نيز براي طبخ آش، روش مخصوص خود را دارند.
آش ماست خراسان رضوي به شهر سبزوار تعلق دارد و مردم اين شهر علاقه فراوان به اين غذاي سنتي دارند. تركيبات اصلي اين آش شامل ماست، سينه مرغ، برنج، لپه، سير، پياز، شويد خشك، نعنا، نمك، فلفل، زعفران و برگ‌ بوست لذا اگر فردي به آش ماست علاقه دارد نبايد تجربه‌ مزه كردن آش ماست سبزواري را از دست بدهد.

* ديگچه مشهدي
ديگچه، غذايي دسر مانند و شبيه شير برنج است كه مردم اين استان و به ‌خصوص مشهد درماههاي محرم و صفر و در مراسم‌ مذهبي خاص آن را طبخ مي ‌كنند.
همچنين از اين خوراكي خوشمزه مي ‌توان بر سر سفره‌ افطار هم استفاده كرد.
تركيبات اصلي اين دسر كه مي‌ توان آن را در دسته شيريني ها هم قرار داد شامل برنج، شير، شكر، كره، هل، زعفران و گلاب است.

* يتيمچه
يتيمچه يكي از غذاهاي سريع پخت، ارزان و خوشمزه‌ ايراني است كه در شهرهاي مختلف به روشهاي متفاوت طبخ مي‌ شود. به ‌طور مثال در يتيمچه‌ شيرازي از كدو به ‌جاي بادمجان استفاده مي ‌كنند. آذريها نيز آن را با لوبيا و عدس پخت مي‌ كنند و در برخي از شهرها سيب‌ زميني يكي از مواد اوليه آن محسوب مي‌ شود.
علت نام گذاري اين خوراك لذيذ به يتيمچه نبود گوشت در پخت آن است اما يتيمچه‌ مدنظر ما يكي از غذاهاي سنتي نيشابور به شمار مي ‌رود كه ماده‌ اصلي آن بادمجان است و در آن از عدس، لوبيا، پياز، زرچوبه، دارچين، فلفل، نمك و نخود هم استفاده مي ‌شود.
البته افراد مختلف بسته به ذائقه و سليقه خود مي‌ توانند كشك، نعنا داغ يا گوجه ‌فرنگي هم به آن اضافه كنند اما هر نوع بادمجان براي پخت اين خوراك مناسب نيست چرا كه اگر بادمجان تلخ باشد طعم غذا دستخوش تغيير مي ‌شود.
اين غذا را مي‌ توان براي افطار هم بر سر سفره گذاشت چرا كه خاصيت سيركنندگي مناسبي دارد. بهتر است يتيمچه به همراه ماست موسير، سبزي‌ خوردن و ترشي ميل شود همچنين شربت آبليمو به ‌عنوان نوشيدني در كنار آن گزينه مناسبي به شمار مي‌ رود.

*چنگالي
چنگالي غذايي سريع پخت به شمار مي‌ رود كه براي عصرانه گزينه عالي محسوب مي‌شود. اين غذا به دو روش سيستاني و خراساني آماده مي‌ شود و هم اكنون در نواحي جنوبي خراسان رضوي نظير گناباد هنوز پخت آن رايج است.
براساس برخي گفته ‌ها مردم مشهد به دليل چنگمالي شدن اين غذا آن را چنگمالي مي‌ ناميدند كه در گذر زمان لفظ چنگمالي به چنگالي تغيير يافته است.
امروزه تنها قديمي هاي مشهد دستور پخت چنگالي را به ياد دارند اما براي تهيه آن در روش مشهدي نان بيات را خرد و در روغن داغ مي ‌ريزند و در ادامه شكر، شيره نبات يا عسل به آن اضافه مي ‌كنند كه در دستور پخت سيستاني از روغن حيواني استفاده مي ‌شود.
در گناباد چنگالي را با شيره انگور و نان محلي تافتون درست مي كنند.

* خورش ريواس
خورش ريواس به عنوان يك خورش بهاري از غذاهاي سنتي خراسان جنوبي و خراسان رضوي به ويژه نيشابور محسوب مي‌شود و البته اين خورش لذيذ تقريبا در تمام نقاط ايران كه به ريواس دسترسي دارند طبخ مي‌ شود.
در فصل بهار برخي كوههاي ايران زايشگاه گياه ريواس مي ‌شود بنابراين در اين فصل مي‌توان با تهيه‌ آن از مهمانان خود پذيرايي كرد.
طعم ترش اين خورش به خاطر ريواس موجود در آن بي ‌نظير است و تركيبات اصلي اين خورش علاوه بر ريواس شامل گوشت بدون استخوان، پياز، شكر، نعنا و جعفري تازه مي باشد.

* رشته پلو
رشته ‌پلو هم از غذاهاي بومي مشهد است و البته در اردبيل و كرمانشاه هم به روشهاي ديگر پخت مي شود. به ‌طور مثال مردم آذربايجان با اضافه كردن برگه‌ زردآلو طعمي متفاوت به آن مي‌ دهند. اين غذا بيشتر با گوشت، پياز داغ، خرما يا كشمش طبخ مي‌ شود.
مردم مشهد در جشن نوروز اين غذاي شيرين و لذيذ را ميل مي‌كنند و اعتقاد دارند كه با ميل كردن آن سر رشته كار به دستشان مي ‌آيد.
تركيبات اصلي رشته‌ پلوي مشهدي شامل ران مرغ، برنج، رشته پلويي، پياز، زعفران، سماق، دارچين، روغن، كره و نمك و فلفل است.