کووید ۱۹ آنچنان کشورهای مختلف دنیا را درگیر خود کرد که علاوه بر قطع شدن ارتباطات جهانی سبب آمار بالای تلفات انسانی در سنین مختلف شده و بسیاری از کشورها با قرنطینه کردن فرودگاه های خود اجازه پرواز هیچ هواپیمایی برای جابجایی مسافر را نداده و شرایط ویژه برقرار کردند.

در این ارتباط کار به جایی رسید که منجر به تعطیلی آیین واجب حج تمتع شده و عربستان مانع ورود حدود ۲.۵ میلیون مسلمان به کشور خود شده و طی دو سال گذشته برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا حج تمتع و عمره را تعطیل کرد.

کرونا ویروس جدید (کووید ۱۹) که برای اولین بار در اواخر سال ۲۰۱۹ در چین کشف شد و ازآن زمان که اپیدمی جهانی یافت، به یکی از دشوارترین آزمون های بشری در تاریخ مدرن دنیا تبدیل شده است.  

حدود ۲۷ ماه پیش در اواخر بهمن ماه ۱۳۹۸ به یکباره خبر از شیوع ویروس بیماری ناشناخته ای به نام کووید ۱۹ (کرونا) در ایران در صدر اخبار روز قریب به اتفاق اکثر رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب قرار گرفت که این امر علاوه بر آثار مخرب آن آرام آرام برخی از بیماران را به کام مرگ کشانده و بسیاری از کسب و کارهای عمومی را تعطیل و از همه مهم تر موجب تعطیلی سفر به مکه مکرمه و عتبات عالیات شد.

کرونا تنها بیماری که سبب تعطیلی دو ساله حج شد

در سال ۱۲۳۵ به سبب شیوع وبا حاجیان فراوانی در مکه فوت کردند. این بیماری در سال‌های ۱۸۹۰، ۱۸۹۲ ۱۸۹۳، ۱۸۹۵ و ۱۹۰۲ میلادی در میان حجاج شیوع پیدا کرد اما نکته جالب اینکه موجب تعطیلی حج نشد اما موجب فوت حجاج و کاهش تعداد زائران حج تمتع شد. رواج بیماری آنفولانزای مرغی در جهان و احتمال سرایت آن به حاجیان در سال ۲۰۱۰ میلادی نیز موجب کاهش تعداد حجاج بسیاری از کشورها شد و برخی کشورها نیز به صورت داوطلبانه حج را برای زائران خود تعطیل کردند اما کووید ۱۹ تنها بیماری بود که به مدت دو سال پیاپی حج واجب تمتع و حج عمره را به تعطیلی کشاند.

همان زمان روزنامه «الشرق الاوسط» در این خصوص نوشت: به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان و برای حفظ امنیت زائران بیت الله الحرام تنها شهروندان و ساکنان مقیم عربستان می توانند با رعایت پروتکل های بهداشتی در مناسک حج شرکت می کنند.

در نهایت طی دو سال گذشته شیوع این بیماری واگیردار در جهان موجب شد فقط زائرانی که در کشور عربستان حضور دارند اجازه برگزاری مراسم حج را داشته باشند و حج برای همه کشورهای جهان به دلیل شیوع کرونا تعطیل شود.

اهمیت حج از دیدگاه مقام عظمای ولایت

رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ هجدهم خرداد ماه امسال در دیدار دست‌اندرکاران حج امسال، حج را ستون زندگی انسان و دربردارنده پیام‌ها و درس‌های مهمی برای ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان دانستند و بر لزوم تأمین امنیت همه زائران بویژه زائران ایرانی به عنوان مطالبه جدی جمهوری اسلامی از دولت میزبان تأکید کردند.

ایشان حج را برنامه مدبرانه الهی با زوایا و ابعاد و گستره‌ای متفاوت از سایر برنامه‌های دینی خواندند و گفتند: قرآن کریم حکمت حج را در یک جمله کوتاه «قیاماً للناس» یعنی ستون زندگی بشر بیان می کند. حج در بردارنده تعالیم و تمرین‌هایی است که به بشر و نسل‌های پی در پی می‌آموزد چگونه ارکان زندگی خود را انتخاب کند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تعلیم همزیستی»، «ساده‌زیستی» و «اجتناب از گناهان و امور در دسترس اما نیازمند مراقبت» را از جمله درس‌های مهم حج برشمردند و در بیان چند توصیه افزودند: همه حجاج و همچنین مسئولان حج قدر این نعمت بزرگ را بدانند و قدردانی آن هم عبارت است از نیت قربت برای خداوند و انجام امور به صورت محکم، متقن و همراه با ابتکار.

ایشان حجاج را به ایجاد آمادگیِ درونی برای این سفر معنوی بسیار مهم و پرهیز از امور ناپسندی همچون بازارگردی سفارش مؤکد کردند و گفتند: سوغاتی واقعی سفر حج، قرائت قرآن، نماز و طواف در مسجدالحرام است و نباید وقت گرانبها را برای کارهای بیهوده هدر داد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه حج مظهر اتحاد امت اسلامی است، گفتند: باید همه تلاش به‌کار گرفته شود تا هیچ خللی به موضوع اتحاد مسلمانان وارد نشود زیرا ایجاد اختلاف بخصوص اختلاف میان شیعه و سنی از ترفندهای انگلیسی‌ها است.

کرونا اقتصاد عربستان را دچار چالش کرده است

براساس بررسی های به انجام رسیده توسط کارشناسان مسائل اقتصادی تنها با کاهش قیمت نفت و گسترش شیوع کرونا، ‌اقتصاد عربستان با رکود خاصی روبرو شده و چالش‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا، قطع شدن درآمدهای ارزی حاصل از سفر حجاج طی دو سال اخیر از یک طرف و جنگ نفتی عربستان با روسیه از طرف دیگر سبب شده است ریاض برای جبران کسری بودجه خود به سیاست ریاضت اقتصادی روی آورد.

مساله ای که امسال در هزینه های تحمیلی برای زائران حج تمتع به صورت واضح آشکار است.

بی ثباتی اقتصاد عربستان به دامن زائران حج کشیده شد

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت پیش تر با انتقاد از افزایش هزینه های خدماتی توسط عربستان گفت: مسئولان حج عربستان علاوه بر افزایش بسیاری از خدمات برای زائران ایرانی ، هزینه مشاعر را به هزار و ۱۶۰ دلار افزایش داده و در مجموع هزینه سفر هر زائر را از حدود ۳۳۰۰ به ۴۲۰۰ دلار افزایش داده اند.

حجت الاسلام عبدالفتاح نواب اظهار داشت: با توجه به افزایش چشم گیر هزینه خدمات توسط عربستان یا باید حج را همانند برخی کشورها تعطیل یا اینکه تمامی هزینه‌ها را از زائران اخذ می کردیم اما با هماهنگی‌های لازم و با هدف رفاه حال این عزیزان بخشی از این هزینه ها از محل صرفه جویی ها، بخشی از محل تخفیفات و بخش کمی نیز با مشارکت زائران تامین شد.

اقدام عربستان اشتباه و برای نخستین باری است که انجام می‌شود

وی همچنین با تاکید بر اینکه اقدام عربستان سبب ریزش زائران سفر معنوی حج تمتع می شود، گفت: زائران حج شامل اقشار مختلف و متدین جامعه هستند و تمام کسانی که به حج اعزام می شوند، از اقشار مرفه نیستند.

به گفته وی، شیوه افزایش یکباره قیمت‌ها توسط عربستان صحیح نیست بلکه باید با ارائه خدمات بیشتر سبب گسترش سفر زائران به حج شود که افزایش این چنینی هزینه‌های سفر حج، مانع برای اعزام به این سفر معنوی خواهد بود.

تهدیدی که تبدیل به فرصت شد

با توجه به افزایش بی رویه و غیر قابل استدلال نرخ هزینه هر زائر از ۳۳۰۰ به ۴۲۰۰ دلار توسط مسئولان عربستان که سبب انصراف مسلمانان برخی کشورهای اسلامی از سفر حج تمتع شد، این اتفاق نه تنها سبب تعطیلی اعزام زائران ایرانی برای انجام مناسک حج نشد بلکه با تدبیر و مدیریت مسئولان دولت سیزدهم و بهره گیری از منابع ذخیره شده، اعطای تسهیلات بلاعوض و مشارکت متقاضیان واجد شرایط سفر حج اولین کاروان زائران حج تمتع ۱۴۰۱ با حفظ اقتدار، عزت، کرامت و امنیت کامل، هفته گذشته برای انجام مناسک حج تمتع راهی سرزمین وحی شدند.

به گفته مسئولان حج و زیارت کشورمان مسئولان حج عربستان با هدف جلوگیری از گسترش ویروس کرونا سهمیه کشورها را بنا به میزان جمعیت آنها تقسیم بندی کرده که در این میان سهمیه در نظر گرفته شده برای ایران ۳۹ هزار و ۶۳۰ نفر عنوان شد.

اعزام زائران به سرزمین وحی با نظم خاصی در حال انجام است

رییس سازمان حج و زیارت نیز روز گذشته پیش از عزیمت به مدینه منوره در جمع خبرنگاران با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه اجرایی برای حجاج امسال، گفت: با تلاش شبانه روزی مشکلی در حوزه اسکان در هتل‌ها، جداول پروازی ، حمل و نقل ، موضوعات بهداشتی مرتبط و به ویژه در خصوص صدور روادید وجود ندارد و روادید عزیزان به صورت الکترونیکی و با تلاش شبانه روزی دست اندرکاران انجام گرفته است.

وی با بیان اینکه تمامی دست اندرکاران حج و زیارت و دستگاههای همکار به خوبی برای حج ۱۴۰۱ فعالیت کرده اند، گفت: با توجه به زمان بسیار اندک، اقدامات قابل توجهی به ویژه در خصوص انتقال حجاج به عربستان صورت گرفته است که از سازمان هواپیمایی کشور قدردانی می کنیم.